صحبتهای روحانی در حالی است که شواهد و قرائن چیز دیگری میگویند. دولتمردان هم البته از این قاعده مستثنی نیستند. بررسیها نشان میدهد که بسیاری از آنها در دو سال و چند ماهی که از انعقاد توافق هستهای میگذرد بارها از ناچیز بودن دستاوردهای مورد اشاره سخن گفتهاند.
صحبتهای روحانی در حالی است که شواهد و قرائن چیز دیگری میگویند. دولتمردان هم البته از این قاعده مستثنی نیستند. بررسیها نشان میدهد که بسیاری از آنها در دو سال و چند ماهی که از انعقاد توافق هستهای میگذرد بارها از ناچیز بودن دستاوردهای مورد اشاره سخن گفتهاند. گزارش پیش رو مروری است کوتاه و البته اجمالی بر این قرائن، قرائنی که افکار عمومی بیش از موضعگیریها و اظهارنظرهای سیاسی درکشان میکنند.
فروردین 95، ولیا... سیف
رئیس بانک مرکزی سه ماه پس از اجرای برجام در گفتوگو با تلویزیون بلومبرگ گفت: «برجام تاکنون تقریبا هیچ دستاورد اقتصادی برای ایران نداشته است. با آنکه قرار است سپردههای ایران در بانکهای خارج از کشور قابل دسترس باشند، ما امکان دسترسی به 100 میلیارد دلار داراییهای مسدودشده را نداریم و ممنوعیت همکاریهای بینبانکی موسوم به «مبادلات چرخهدار- U-TURN» به ایران اجازه استفاده از خدمات دلاری در مبادلات خارجی را نمیدهد و بانکهای اروپایی نیز کماکان نگران نقض قوانین آمریکا و مواجه شدن با جریمههای سنگین هستند.»
تیر 95، سفیر کره جنوبی در تهران
سفیر کره جنوبی در تهران اظهار داشت: «بهعنوان یک دیپلمات ناظر معتقدم دوره جدیدی برای ایران آغاز شده که میتواند صفحات زیادی را مملو از نوشتارهای مفید کند. هماکنون برخی کشورها میخواهند روابط تجاری بهتری با ایران داشته باشند و این در حالی است که بدون جوهر نمیتوان این صفحات را از نو نوشت. این جوهر همان فاینانس است که بدون پول و سرمایه امکان آغاز هیچ تجارتی را فراهم نمیکند. این تاسفآور است که سفارت کره جنوبی با وجود سپری شدن 6 ماه از اجرایی شدن توافق برجام هنوز پول سفارت خود را از طریق قاچاق به ایران میآورد. »
دیماه 95، حسن روحانی
رئیسجمهور در نشست خبری به مناسبت یکسالگی برجام گفت: «من از سیستم ارز در چهار سال گذشته ناراضی بودم. از سیستم فعلی هم خیلی خشنود نیستم. ما باید به سیستم سوم برسیم. چهار سال گذشته میرفتیم با گرفتاری فراوان اسکناس تهیه میکردیم در هواپیما میگذاشتیم، بیمه میکردیم در فرودگاه با ماشین مسلح ارز را در بانک مرکزی میآوردیم. صبح چند گونی دلار را به صرافیها میدادیم، صرافیها هم - خداوند عاقبت همه ما را به خیر کند- چطور تقسیم میکردند و به کی میدادند، خدا میداند. »
محمدجواد ظریف مهرماه 96
وزیر امورخارجه در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا گفت: «بانکهای بینالمللی قبلا به دلیل نقض تحریمهای ایران با رقمهای سنگینی جریمه شدهاند و اکنون به همین دلیل، از بازگشت به ایران هراس دارند. نتیجه این هراس این شده که هشت ماه بعد از اجرای توافق هستهای، هیچ بانک بزرگ اروپایی، مبادله با ایران را آغاز نکرده است[...] آمریکا به جای اعتمادبخشی به شرکتها مبنیبر اینکه تجارت با ایران مشکلی ندارد، آنها را از این کار منصرف میکند.» ظریف همچنین در نشست وزیران خارجه 1+5 و ایران اظهار داشت: «یک سال بعد از آنکه حمید بعیدینژاد، سفیر ایران در انگلیس، در کنفرانس تجاری ایران در لندن گفت حساب بانکی سفارت ایران در لندن هنوز بسته است، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در نشست وزیران خارجه 1+5 و ایران گفت: «ایالات متحده آنطور که در توافق هستهای مقرر شده، تحریمها را رفع نکرده و ما هنوز نمیتوانیم در انگلستان یک حساب بانکی باز کنیم.»
بیژن زنگنه 2 اردیبهشت 96:
وزیر نفت: «مشکلات بانکی پس از برجام همچنان باقی است که بخشی از آن روانی و بخشی دیگر مربوط به احتیاط بانکهای خارجی است.»
اسدا... عسگراولادی، اسفند 95
عضو اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: «هیچگونه السی در بحث بازرگانی و صادرات کشور بازگشایی نشده است و تنها برای برخی صنایع مانند پتروشیمی که برای بخش دولتی است، السی باز کردهاند، اما برای صادرات تجاری هیچ السی بازگشایی نشده است [...] ادعای دولتیها درخصوص بازگشایی السیها در پسابرجام اظهارنظر انتخاباتی است. »
افزایش لیست تحریم ایران
آمریکا بعد از اجرای برجام، شروع به افزایش لیست تحریمی ایران کرد. با توجه به اینکه آمریکا در برجام ساختار تحریمهای ثانویه بانکی را حفظ کرده بود، در نتیجه با افزودن دائم به لیست تحریم، بانکهای خارجی را هرچه بیشتر برای همکاری با ایران ترساند تا دسترسی آزادانه ایران به درآمدهای نفتیاش روزبهروز سختتر شود. آمریکا پس از اجرای برجام تاکنون نزدیک به 50 فرد حقیقی و حقوقی مرتبط با ایران را در لیست تحریم قرار داده و لیست تحریم ایران پس از برجام را که نزدیک به 180 فرد و نهاد بود، به بیش از 220 فرد و نهاد رساند.
امتناع از سوخترسانی به هواپیمای ظریف
در جریان کنفرانس امنیتی مونیخ که اواسط ماه فوریه برگزار شد، بهرغم درخواست کنسولگری ایران در مونیخ از فرودگاه جهت سوخترسانی به هواپیمای وزیر امور خارجه، فرودگاه مونیخ این درخواست را رد کرد، چراکه همه شرکتهای مسئول در این زمینه، از فروش سوخت به هواپیمای ایرانی خودداری کردند. شرکتهای تامین سوخت از این نگران بودند که با سوخترسانی به هواپیمای وزیر خارجه ایران، تحریمهای واشنگتن علیه تهران را نقض کنند. سرانجام نیروی هوایی آلمان به جای شرکتهای سوخترسان به هواپیمای ظریف بنزین رساند.
نامه دانشجویان ایرانی مقیم چین به ظریف
درحالیکه بهمنماه سال 92 و اندکی بعد از توافق ژنو، حسن روحانی گفت اولین گشایش توافق ژنو برای دانشگاه و پول دانشجویان بود، مهرماه 95 و در شرایطی که 9 ماه از اجرای برجام میگذشت، جمعی از دانشجویان ایرانی مشغول تحصیل در چین در نامهای به وزیر امور خارجه نوشتند: «در دوران پساتحریم اکثر بانکهای چین از ارائه خدمات بانکی یوانی نیز به شهروندان ایرانی سر باز میزنند. به این صورت که بسیاری از بانکها حساب مشتریان ایرانی خود را بستهاند، از باز کردن حساب حتی غیرارزی برای مشتریان جدید (دانشجویان ورودی جدید) امتناع میکنند، از تبدیل محدود ارز (در حد روزانه 500 دلار) برای شهروندان ایرانی خودداری و در مواردی از ورود شهروندان ایرانی به شعب بانکها جلوگیری میکنند، خدمات اینترنتی بانکی یوانی برای مشتریان ایرانی را یا کاملا بسته یا بسیار محدود کردهاند، هرگونه خدمات کارتهای اعتباری را برای ایرانیان ممنوع کرده و حتی در بعضی از بانکها کارتهای عابربانک مشتریان ایرانی را بیاعتبار کرده و تنها خدمات دفترچه کاغذی برای صاحبان حسابها ارائه میدهند.»