آتش‌سوزی 5 بهمن 1402 بیمارستان گاندی در شبکه‌های اجتماعی
حوالی ساعت ۱۸:۳۰ پنجشنبه 5 بهمن 1402 تصاویری از آتش‌سوزی و وقوع حریق در بیمارستان گاندی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. ظاهرا آتش‌سوزی بیمارستان گاندی از نمای ساختمان آغاز شده و باتوجه‌به جنس کامپوزیتی نما، به‌سرعت گسترش پیدا کرد. انتشار خبر و تصاویر آتش‌سوزی بیمارستان گاندی در رسانه‌ها، نگرانی‌هایی زیادی را نسبت به سلامت بیماران و افراد حاضر در بیمارستان در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد.
در نهایت حادثه آتش‌سوزی 5 بهمن بیمارستان گاندی با حضور و اقدام به‌موقع عوامل آتش‌نشانی و سایر نیروهای امدادی از قبیل اورژانس و نیروهای انتظامی و راهور در تخلیه بیماران از بیمارستان گاندی و اطفاء حریق، به خیر گذشت و بدون حتی یک مورد مصدوم یا فوتی ناشی از آتش‌سوزی به پایان رسید.
باتوجه‌به اینکه آتش‌سوزی عمدتا در نمای ساختمان بوده و با تلاش نیروهای آتش‌نشانی از سرایت حریق به بخش‌های داخلی ساختمان جلوگیری شده بود و همچنین به دلیل تخلیه‌ی سریع و به‌موقع بیمارستان، خوشبختانه این حادثه هیچ تلفات جانی در پی نداشت.
بیمارستان گاندی یکی از معروف‌ترین بیمارستان‌های خصوصی تهران است که در خیابان گاندی جنوبی واقع شده است و از قسمت شرق به خیابان ولیعصر نیز دسترسی دارد.
در سایت رسمی هتل بیمارستان گاندی دررابطه‌با چشم‌انداز بیمارستان آمده است که:
بر آنیم انتخاب اول مددجويان در سطح شهر تهران تا يك سال آینده از نظر خدمات تشخيصي و درماني باشيم.
پس از انتشار اخبار و تصاویر آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، در عرض چند ساعت، این موضوع ترند تمام رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی، اظهارات و واکنش‌های خود را ر این شبکه‌ها به اشتراک گذاشتند. ویدئو اولیه‌ای که از آتش‌سوزی بیمارستان گاندی منتشر شد، تصویری هولناک از حریق را نشان می‌داد و عمده‌ی کاربران با دیدن این ویدئو احتمال می‌دادند که ابعاد حادثه بسیار گسترده باشد و در ساعات آینده با اخبار بسیار دردناکی روبرو خواهند شد.
انتشار خبر پایان عملیات اطفای حریق بیمارستان گاندی بدون تلفات جانی و مصدومیت، باعث آرامش و ابراز شادمانی کاربران در شبکه‌های اجتماعی شد.
ساعتی پس از آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران به رسانه‌ها گفت که این بیمارستان تاکنون پنج بار از سوی آتش‌نشانی اخطار ایمنی گرفته بود که آخرین مورد آن آبان‌ماه امسال بود.
پس از اظهارات سخنگوی سازمان آتش‌نشانی دررابطه‌با اخطار ایمنی، انتقادها از وضعیت ایمنی بیمارستان و عملکرد دستگاه‌های نظارتی، بالا گرفت. همچنین برخی از رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی به گمانه‌زنی‌ها دررابطه‌با علت ایجاد این حادثه پرداختند.
در این گزارش سعی کرده‌ایم بازخوردها و واکنش‌های کاربران به حادثه حریق بیمارستان گاندی در شبکه‌های اجتماعی بخصوص در فضای توییتر فارسی را باهم مرور کنیم.
در مجموع تا به امروز نزدیک به 80 هزار مطلب مرتبط با آتش‌سوزی بیمارستان گاندی در فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است که توییتر با سهمی بیش از 34 هزار مطلب، در رأس منابع منتشرکننده قرار دارد. تلگرام و ایتا نیز در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
روزهای 5 و 6 بهمن ماه، ببیشترین میزان مطلب مرتبط با آتش‌سوزی بیمارستان گاندی منتشر شده است.
همانطور که گفته شد از مجموع مطالب منتشر شده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در رابطه با بیمارستان گاندی، حدود 40 درصد آن در فضای توییتر و 31درصد در کانال‌های تلگرام است.
بررسی سوگیری مطالب منتشر شده پیرامون آتش‌سوزی بیمارستان گاندی توسط سامانه هشتگ در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که بیش از 68درصد مطالب محتوایی منفی و حدود 21درصد مطالب سوگیری خنثی داستند. از مجموع مطالب تنها 10درصد سوگیری مثبت داشتند که احتمالا مربوط به تقدیر از آتش‌نشانان و عدم تلفات جانی در این حادثه است.
ابرواژه کلمات پرتکرار نسز نشان می‌دهد که محتواهای منتشر شده پیرامون آتش‌سوزی بیمارستان گاندی در شبکه‌های اجتماعی، بیشتر از چه واژه‌هایی استفاده کرده‌اند.
بررسی اکانت‌های توییتر توسط سامانه سوشال لیسنینگ هشتگ، کاربرانی را که بیشترین ایمپرشن در فضای توییتر را داشتند، نشان می‌دهد. همانطور که انتظار می‌رود عمده اکانت‌هایی که ایمپرشن بالایی در توییتر داشتند، محتوای منفی و انتقادی در رابطه با آتش‌سوزی بیمارستان گاندی منتشر کرده‌اند.
فقط یک توییت با محتوای مثبت و تقدیر از عملکرد آتش‌نشانان در جمع توییت‌های با ایمپرشن بالا قرار دارد.
همچنین بررسی سابقه‌ی ایجاد حساب و تعداد فالور اکانت‌هایی که در رابطه با آتش‌سوزی بیمارستان گاندی در فضای توییتر، مطلب منتشر کرده‌اند، نشان می‌دهد که اکانت‌هایی با سابقه‌ی عضویت حدود یکساله تا سه ساله و تعداد فالور بین 100نفر تا هزار نفر، بیشترین مطلب را منتشر کرده‌اند. در واقع می‌توان گفت عمده‌ی مطالب توییتر توسط کاربران عادی منتشر شده است.
مهم‌ترین واکنش‌ها و بازخوردها به آتش‌سوزی بیمارستان گاندی را می‌توان در محورهای زیر دسته‌بندی کرد:
اطلاع‌رسانی حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی
در دقایق ابتدایی وقوع حادثه، مطالبی که عمده‌ی رسانه‌ها و اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کردند، اطلاع‌رسانی اخبار و تصاویر حادثه بود. خبرگزاری ایسنا اولین رسانه‌ای بود که اخبار را به‌صورت رسمی از طریق سایت و حساب‌های توییتر و تلگرام خود منتشر کرد.
البته اولین مطلب مرتبط با آتش‌سوزی بیمارستان گاندی احتمالا مربوط به یک اکانت توییتری است که در ساعت 18 و 35 دقیقه با انتشار فیلمی از دهم گاندی، خبر آتش‌سوزی را اعلام کرده است؛ ولی موردتوجه کاربران قرار نگرفته است.
کانال تلگرامی ایسنا در ساعت 18 و 45 دقیقه اولین خبر رسمی از آتش‌سوزی بیمارستان گاندی را منتشر کرده و ساعت 18 و 49 دقیقه این خبر را در سایت و اکانت توییتر نیز انتشار داد.
اظهار نگرانی و آرزوی سلامتی برای بیماران
تصاویر منتشرشده از آتش‌سوزی در نگاه اول نشان می‌داد که سطح حریق بسیار گسترده است و کاربران شبکه‌های اجتماعی با استناد به این تصاویر و شرایط خاص افراد داخل بیمارستان از قبیل، نوزادان، مادران باردار و سالمندان بستری، نگرانی و اضطراب خود را بابت ابعاد گسترده حادثه ابراز می‌کردند.
این کاربران معتقد بودند که روح جمعی جامعه توان تحمل اخبار ناگواری ازاین‌دست را ندارد و آرزو داشتند که حوادثی ازاین‌دست، برای کشور و هم‌وطنانشان تکرار نشود. همچنین امیدوار و آرزومند بودند که هیچ اتفاقی برای افراد حاضر در بیمارستان نیفتد.
این کاربران آرزوی سلامتی بیماران و عدم تکرار حوادثی ازاین‌قبیل را داشتند.
انتقاد از حاکمیت و انگشت اتهام به سمت آن
زمانی که پرلایک‌ترین توییت‌های مرتبط با بیمارستان گاندی را نگاه می‌کنیم، تقریبا تمامی آن‌ها با اعلام خبر آتش‌سوزی بیمارستان، معتقد هستند که مسئول اصلی این اتفاق حاکمیت و دولت هست و به دلیل بی‌کفایتی در اداره‌ی امور این قبیل اتفاقات در حال رخ‌دادن هستند.
بخشی از این اکانت‌های شناخته‌شده‌ی مخالف حکومت، در فضای توییتر، معتقد بودند که این آتش‌سوزی می‌تواند به‌صورت عمدی از جانب حاکمیت رخ‌داده داده باشد.
پرلایک‌ترین توییت مرتبط با بیمارستان گاندی مربوط به توییت حسین رونقی بود که ضمن آرزوی عدم آسیب به بیماران، معتقد بود که عامل این قبیل اتفاقات، بی‌کفایتی مسئولان امر است. این توییت که نزدیک به 210 هزار بار دیده شد، بیش از 1 هزار لایک داشته و نزدیک به 1300 بار بازنشر شد. حسین رونقی از منتقدین حکومت و زندانی سابق سیاسی است.
یکی دیگر از نمودهای انتقاد به حاکمیت در موضوع آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، واکنش کاربران به حضور یگان‌های ویژه پلیس در محل حادثه بود. اکانت‌هایی که بیشترین لایک و ریتوییت را همراه داشتند، به حضور یگان‌های ویژه پلیس اشاره کردند و حضور گسترده این نیروها را از دلایل عمدی بودن این حادثه می‌دانستند.
این کاربران معترض به حاکمیت، معتقد بودند تمام کمبود امکانات مربوط به آتش‌نشانی و اورژانس است، در مقابل نیروهای سرکوب همواره با تمام امکانات در صحنه حاضر هستند.
کاربران مخالف حکومت این سوال را مطرح کردند که چرا برای یک آتش‌سوزی این میزان از نیروهای یگان ویژه در صحنه حضور دارند؟
گروهی از این مخالفان هم به سیاق تحلیل‌های همیشگی معتقد بودند که این آتش‌سوزی به جهت پرت‌کردن حواس از موضوعات دیگر از قبیل اعدام محمدقبادلو و مشکلات اقتصادی و تورم است.
برخی از مخالفین و معترضین به حکومت هم با مرور اتفاق‌های ناگوار مشابه این حادثه، از قبیل حادثه کشتی سانچی، آتش‌سوزی سینما رکس، پلاسکو و هواپیمای اوکراینی، انگشت اتهام را به‌سوی حاکمیت نشانه رفتند.
تقدیر از آتش‌نشانان و عوامل امدادی
تصاویر منتشرشده از آتش‌نشانان قهرمان و شجاع در شبکه‌های اجتماعی را می‌توان یکی از نمادهای همبستگی در حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی برشمرد، تقریبا تمامی کاربران از طیف‌های مختلف سیاسی، از فداکاری و سرعت عمل آتش‌نشانان تقدیر کردند.
هم‌زمان روز مرد و آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، باعث شد که کاربران از فداکاری آتش‌نشانان و عوامل امدادی تجلیل کنند و آنان را قهرمانان و مردان واقعی وطن برشمارند.
البته مخالفین حکومت با مقایسه عملکرد و کارایی آتش‌نشانان با یگان‌های ویژه‌ی پلیس، بازهم انتقادات خود را در این باره به حاکمیت در فضای توییتر به اشتراک گذاشتند.
علی شریفی زارچی از اساتید دانشگاه شریف و از کاربران شناخته‌شده‌ی توییتر فارسی، در توییتی نوشت که: خداقوت، آتش‌نشانان سرافراز و قهرمان ایران. این توییت نزدیک به 5 هزار لایک به همراه داشت.
برخی کاربران هم با اشاره به رشادت‌های آتش‌نشانان از اینکه شغل آتش‌نشانی جزء مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شود و افرادی که در حین عملیات، جان خود را از دست می‌دهند؛ شهید محسوب نمی‌شوند، انتقاد کردند.
انتقاد از انفعال ارگان‌ها در برخورد با ساختمانهای ناایمن و امکانات آتش‌نشانی
از همان لحظه‌ای که سخنگوی آتش‌نشانی اعلام کرد که بیمارستان گاندی 5 بار اخطار ایمنی گرفته است ولی هیچ اقدامی صورت نگرفته است، انتقادها و واکنش‌ها به این موضوع شدت گرفت.
مخاطبان انتقاد ارگان‌هایی از قبیل شهرداری و آتش‌نشانی بودند که فقط به اخطار کتبی بسنده کرده و هیچ اقدامی اجرایی دیگر در برخورد با تخلف این بیمارستان در موضوعات ایمنی ساختمان انجام نداده بودند.
کاربران معتقد بودند که یک سری برگه‌های اخطار بدون هیچ جریمه و اقدام عملی، قدرت بازدارندگی و اصلاح تخلفات را ندارد و تمامی ساختمانهای ناایمن تهران مانند یک انبار باروت در شهر هستند که علی‌رغم داشتن اخطار ایمنی هیچ اقدامی صورت نداده‌اند.
شهرداری که در موضوعات بسیار ساده‌تر و در برخورد با تخلفات ساده شهروندان، تا حصول نتیجه و یا دریافت جریمه، موضوع را پیگیری می‌کند، چرا دررابطه‌با ساختمانهای ناایمن تهران بخصوص بیمارستان‌ها که باید یکی از امن‌ترین ساختمانهای هر شهری باشند، به این صورت منفعل بوده و هیچ اقدام اجرایی قابل‌توجهی غیر از اخطارهای کتبی، صورت نداده است؟
همچنین کمبود امکانات آتش‌نشانی از قبیل نردبان یا خودروهای امدادی برای کلان‌شهری مانند تهران نیز از سایر محورهای انتقاد کاربران به عملکرد شهرداری بود.
علاوه بر این کاربران از اینکه ساختمانی مانند بیمارستان از نمای کامپوزیت که به‌شدت آتش‌زاست استفاده کرده انتقاد کرده و معتقد بودند که مسئولان بیمارستان به دلیل فساد مالی و سایر تخلفات، باید پاسخگو باشند. عدم وجود سیستم‌های هشدار و آلارم آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی نیز از موضوعات مورد انتقاد برخی کاربران بود.
ابراز خستگی و ناتوانی در برابر حجم بالای اخبار و اتفاقات منفی
برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی با تحلیل و مرور اتفاقات ناگوار گسترده در تمام زمینه‌های اقتصادی و امنیتی و… ابراز کردند که در برابر حجم بالای اتفاقات ناگواری که روزانه در وطن اتفاق می‌افتد، توان تحمل و تاب‌آوری را ازدست‌داده‌اند.
اتفاقات ناگواری که در فاصله‌های کوتاه زمانی در کشور رخ می‌دهد و روان مردمی که دیگر توان تاب‌آوری و تحمل این قبیل تروماهای جمعی را ندارد، این کاربران امیدوار بودند که شرایط بهتری در کشور حاکم شود و به سایر کاربران توصیه می‌کردند که در صورت مشکلات روحی، از پیگیری اخبار خودداری کنند.
درخواست از هم‌وطنان برای همکاری با عوامل امدادی
هم‌زمان با انتشار اخبار آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، برخی از افراد از روی کنجکاوی برای تماشای صحنه‌ی حریق در خیابان ولیعصر و گاندی حاضر شده بودند که حضور این افراد کار امدادرسانی و عملیات نجات را با اختلال و کندی روبرو کرده بود.
انتشار تصاویر حضور افراد در محل حادثه، منجر به این شد که کاربران شبکه‌های اجتماعی به هم‌وطنان خود توصیه کنند که از حضور در خیابان‌های اطراف محل حادثه به دلیل ایجاد اختلال در کار امدادرسانی، خودداری کنند.
گمانه‌زنی‌های دررابطه‌با علت آتش‌سوزی بیمارستان گاندی
پس از فروکش‌کردن اخبار اولیه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی، گمانه‌زنی‌ها از علت ایجاد حریق در بیمارستان گاندی در شبکه‌های اجتماعی شدت گرفت.
اخبار ضدونقیض از محل شروع حریق علت آن در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌چرخید که اعلام شد محل شروع حریق بخش مهمان‌پذیر و هتلینگ بیمارستان گاندی بود.
تا اینکه اکانت توییتر پایگاه خبری انتخاب به نقل از اعتماد نوشت که ته‌سیگار کارگر افغانی عامل ایجاد آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی بود، کارگر افغانی که در طبقه پانزدهم این بیمارستان مشغول کار بوده، ته‌سیگار خود را روی زمین پرت کرده و شعله‌های این آتش را ایجاد کرده است.
بلافاصله بعدازاین گمانه‌زنی‌ها، تأییدها و تکذیب‌ها در فضای رسانه‌ای کشور، شدت گرفت، ایسنا در گزارشی به سراغ معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران رفت و با رد ادعای ته‌سیگار کارگر افغانی به نقل از کامران عبدولی نوشت که:
علت وقوع حریق در بیمارستان گاندی از سوی کارشناسان سازمان آتش‌نشانی تهران در حال بررسی است و باتوجه‌به اینکه بررسی‌ها ادامه دارد، تاکنون موردی هم به‌عنوان دلیل این حادثه اعلام نشده است. در اینکه این بیمارستان دارای مشکلات ایمنی بوده و بارها نیز اخطار دریافت کرده بود، شکی نیست. اما در حال حاضر علت قطعی وقوع حریق مشخص نیست.
در فضای توییتر فارسی مدتی است که کمپین‌هایی با عنوان مطالبه اخراج یا ساماندهی افغان‌ها ایجاد شده است که با توجه حجم بالای مطالب آن، می‌توان گفت که کمپین‌های مهم و قابل‌توجهی محسوب می‌شوند.
این کمپین با مرور آثار سوء حضور میلیون‌ها افغانی در ایران و انتشار اخبار منفی از حضور افغان‌ها در کشور؛ به دنبال اخراج و ساماندهی افغان‌ها است.
حال اینکه گمانه‌زنی‌ها دررابطه‌با علت حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی و انگشت اتهام به سمت کارگر افغانی، به چه میزانی حقیقت دارد یا فرضیه‌ای است که توسط اکانت‌های فعال در کمپین اخراج افغانی‌ها مطرح شده، موضوعی است که باید توسط کارشناسان آتش‌نشانی و انتظامی مورد بررسی قرار بگیرد.
درهرصورت فضای شبکه‌های اجتماعی مطالبه‌ی اعلام علت حادثه آتش‌سوزی بیمارستان گاندی را داشته و برخورد با مسببان و مسئولانی که در این زمینه سهل‌انگاری کرده‌اند را خواستار است.
واکنش بیمارستان گاندی
تا لحظه تهیه‌ی این گزارش در سایت رسمی هتل بیمارستان گاندی، فقط یک خبر در مورد آتش‌سوزی بیمارستان منتشر شده و آن‌هم مربوط به اسامی بیمارانی است که در زمان آتش‌سوزی از بیمارستان تخلیه شده‌اند و برخلاف انتظار عموم کاربران شبکه‌های اجتماعی بیانیه یا نوشتاری با محتوای عذرخواهی یا توضیح در مورد چرایی عدم توجه به اخطارهای آتش‌نشانی از جانب مدیریت این بیمارستان منتشر نشده است.
اما در فضای شبکه‌های اجتماعی یک ویدئو از جانب مدیران این بیمارستان وایرال شد که در این ویدئو مدیران بیمارستان گاندی درخواست حمایت و کمک از دولت داشتند. در این ویدئو یکی از مدیران بیمارستان گاندی درحالی‌که بغض‌کرده است به شرایط بلاتکلیف 700 پرسنل بیمارستان و 200 پزشک در روزهای پایانی سال اشاره کرده که باید به نوعی حقوق و عیدی آن‌ها پرداخت شود و از دولت خواسته است که همانند حادثه پلاسکو از عوامل این بیمارستان هم حمایت کنند.
اما واکنش‌های کاربران به ویدئوی مدیران بیمارستان گاندی قابل‌توجه است. برخی کاربران معتقدند این ویدئو از جانب مدیران بیمارستان یک فرار به جلو محسوب می‌شود و بجای اینکه بابت عدم توجه به اخطارهای ایمنی آتش‌نشانی و تخلف در ساختمان بیمارستان، پاسخگو بوده و عذرخواهی کنند، با مظلوم‌نمایی درخواست حمایت دارند.
همچنین برخی کاربران با اشاره به اینکه این بیمارستان، خصوصی بوده و برای انجام اعمال جراحی مبالغ بسیار بالایی را از بیماران دریافت می‌کرده و یا یکی از لاکچری‌ترین بلوک‌های زایمان در کشور را داشته و مبالغ نجومی از بیماران دریافت می‌کرده، در این شرایط هم برای پرداخت حقوق پرسنل باید از همان درآمد‌ها و سرمایه‌ها استفاده کند و از ظرفیت سهام‌داران ثروتمند این بیمارستان برای عبور از بحران بهره‌مند شود.
در برابر برخی کاربران هم معتقد هستند که در زمان بحران باید در کنار کادر درمان بود و باتوجه‌به موج مهاجرت کادر درمان و کمبود آن در تمام نقاط کشور، عدم حمایت از آن‌ها در این شرایط، موجب دلسردی و زمینه‌ساز اقداماتی از قبیل مهاجرت کادر درمان است.