رصد هوشمند فضای مجازی سازمان بورس

و نگاهی به اهمیت رصد شبکه های اجتماعی دربورس کشورهای مختلف

شبکه های اجتماعی و فضای مجازی علاوه بر ایجاد فرصت برای رشد کسب و کارها و افزایش اطلاعات و سهولت ارتباطات، می‌تواند بستری برای تخلف و تقلب در حوزه‌های مختلف از جمله امور مالی و اقتصادی ایجاد کند.

بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار در تمام کشورهای دنیا، از مهم‌ترین مراکز تجاری محسوب می‌شود که تاثیر مستقیمی بر اقتصاد کشورها دارد، حجم بالای معاملات در بورس، تراکنش‌های مالی فراوان و تنوع نمادهای بورسی، بستر بالقوه‌ای را برای تخلف و ایجاد اختلال در معاملات ایجاد کرده است.

سازمان بورس و به ویژه بخش نظارت بر بازارها وظیفه‌ی حفظ صحت معاملات و پیشگیری از تخلف و تقلب در معاملات بورسی را برعهده دارند.

از این رو سازمان بورس و اوراق بهادار کشور ماموریتی با عنوان پروژه‌ی رصد فضای مجازی سازمان بورس در دستور کار خود دارد که بر اساس این پروژه، تمامی ناشران و نمادهای بورسی ملزم به رصد فضای مجازی پیرامون نماد بورسی و بازار سرمایه هستند.

ناشران بورسی باید گزارشات خود در رابطه با پایش شبکه های اجتماعی را در اختیار کارگروه رصد و پایش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در سازمان بورس قرار دهند. همچنین با رصد دائمی شبکه ‌های اجتماعی و فضای مجازی باید به شایعات و ابهامات مطرح شده پیرامون نماد بورسی خود واکنش و پاسخ مناسب ارائه‌دهند.

با توجه به انبوه داده‌ها در شبکه های اجتماعی و فضای رسانه‌ای، لازمه‌ی پاسخ به شایعات و ابهامات مطرح شده در شبکه های اجتماعی بهره‌مندی از ابزارها و سامانه‌های هوشمند پایش و رصد شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است.

با فراگیر شدن استفاده از شبکه های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها در میان اقشار مردم بنظر می‌رسد که در زمینه خرید و فروش سهام در بورس، تخلفات مختلفی در بستر شبکه های اجتماعی ممکن است رخ دهد. این تخلفات می تواند شامل موارد زیر باشد:

معاملات نهانی : معاملات نهانی یا Insider Trading شامل معاملات سهام بر اساس اطلاعات غیر علنی و غیرعمومی در مورد یک شرکت است. از شبکه های اجتماعی می‌توان برای به اشتراک گذاشتن یا بحث در مورد چنین اطلاعاتی استفاده کرد که به طور بالقوه به افراد فرصت ناعادلانه‌ای در بازار می‌دهد.

به اشتراک گذاری اطلاعات محرمانه در مورد عملکرد مالی یک شرکت، اطلاعیه های آتی، یا سایر رویدادهای مهم در پلتفرم های رسانه های اجتماعی می تواند نقض مقررات معاملات بورسی باشد.

دستکاری بازار: از شبکه های اجتماعی می توان برای دستکاری قیمت سهام یا ایجاد حرکات مصنوعی در بازار استفاده کرد. Market Manipulation یا دستکاری بازار می تواند شامل انتشار شایعات نادرست، ارائه اطلاعات گمراه کننده، یا هماهنگی و تلاش برای ایجاد یک موج غیرمنطقی خرید یا فروش سهام باشد.

طرح‌های پمپ و تخلیه سهام، که در آن افراد یک سهام را برای افزایش مصنوعی قیمت آن تبلیغ می‌کنند و سپس سهام خود را برای کسب سود می‌فروشند، نمونه‌هایی از دستکاری بازار است که می‌تواند در شبکه های اجتماعی رخ دهد.

فعالیت های متقلبانه: از شبکه های اجتماعی می توان برای شرکت در فعالیت های کلاهبرداری مختلف مرتبط با معاملات سهام استفاده کرد. Fraudulent Activitiesمی تواند شامل ترویج طرح های سرمایه گذاری تقلبی، طرح های پونزی، یا ارائه نکات تقلبی سهام یا مشاوره سرمایه گذاری باشد.

کلاهبرداران ممکن است پروفایل‌ها، گروه‌ها یا حساب‌های جعلی ایجاد کنند تا سرمایه‌گذاران را فریب دهند و آنها را برای تصمیم‌گیری اشتباه و سرمایه‌گذاری غلط، سوق دهند.

نقض الزامات افشا: شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار موظفند اطلاعات خاصی را به موقع و دقیق در اختیار عموم قرار دهند.

شبکه های اجتماعی می‌توانند برای افشای گزینشی اطلاعات یا انتشار اطلاعات نادرست یا گمراه‌کننده درباره عملکرد مالی، عملیات یا سایر حقایق با اهمیت یک شرکت استفاده شوند. عدم افشای اطلاعات یا ارائه اطلاعات نادرست در پلتفرم های رسانه های اجتماعی می تواند نقض الزامات افشا باشد.

نقض مقررات معاملات: بورس اوراق بهادار مقررات معاملاتی مختلفی برای تضمین بازارهای منصفانه و منظم دارد. نقض این مقررات می‌تواند در شبکه های اجتماعی رخ دهد، مانند شرکت در معاملات غیرمجاز، درگیر شدن در شیوه‌های معاملاتی دستکاری، یا شرکت در فعالیت‌هایی که باعث ایجاد حجم معاملات مصنوعی یا عدم تعادل در بازار می‌شود.

ذکر این نکته ضروری است که این تخلفات تابع قوانین و مقررات خاصی در حوزه های قضایی مختلف است. ماهیت دقیق تخلفات و عواقب قانونی آن بسته به قوانین و مقررات خاص حاکم بر بازار سهام و معاملات اوراق بهادار در هر کشور می تواند متفاوت باشد.

رصد فضای مجازی و استفاده از سامانه‌های هوشمند رصد و تحلیل فضای مجازی، توسط سازمان بورس و ناشران بورسی، زمینه را برای تخلف‌های مطرح شده در بازار سرمایه، کاهش داده و از بروز تخلف در معاملات بورسی به میزان زیادی پیشگیری می‌کند.

علاوه بر این استفاده صحیح و سازماندهی شده از سامانه رصد هوشمند فضای مجازی در سازمان بورس می‌تواند مزایای دیگری برای سازمان بورس، شرکت بورس و ناشران بورسی به همراه داشته باشد.

رصد هوشمند فضای مجازی و پایش  شبکه های اجتماعی به دلایل زیر برای سازمان های بورسی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است:

رصد هوشمند فضای مجازی در بازار سرمایه به دلایل زیر حائز اهمیت است:

تجزیه و تحلیل احساسات بازار: فضای مجازی و شبکه های اجتماعی انبوهی از اطلاعات را در مورد احساسات و نظرات عمومی ارائه می دهند.

پایش شبکه ها اجتماعی از قبیل رصد کانال‌های تلگرامی و اینستاگرام به سازمان‌های بورس اجازه می‌دهد تا احساسات کلی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران را نسبت به سهام، شرکت‌ها یا روندهای بازار خاص یک صنعت، ارزیابی کنند. با تجزیه و تحلیل این احساسات، سازمان ها می توانند تصمیمات آگاهانه بگیرند و حرکات بازار را پیش بینی کنند.

سیستم هشدار اولیه: شبکه های اجتماعی و پیام ‌رسان‌ها اغلب به عنوان سیستم های هشدار اولیه برای رویدادهای بازار عمل می کنند.

اخبار، شایعات و بحث‌های مربوط به ادغام، دارایی‌ها، گزارش‌های درآمد، راه‌اندازی محصول، تغییرات نظارتی، یا هر اطلاعات حساس برای بازار، می‌تواند به سرعت در شبکه های اجتماعی منتشر شود. با پایش شبکه های اجتماعی، سازمان‌های بورس اوراق بهادار می‌توانند رویدادهای بالقوه‌ای را که ممکن است بر قیمت سهام تأثیر بگذارد شناسایی کرده و بر اساس آن واکنش نشان دهند.

تشخیص تقلب: شبکه های اجتماعی را می‌توان برای فعالیت‌های کلاهبرداری، مانند انتشار اطلاعات نادرست یا درگیر شدن در طرح‌های پمپاژ و تخلیه استفاده کرد. با پایش شبکه های اجتماعی، سازمان های بورس می توانند فعالیت های مشکوک را شناسایی و بررسی کنند و به حفظ یکپارچگی بازار و محافظت از سرمایه گذاران کمک کنند.

بینش مشتری: نظارت بر شبکه های اجتماعی می تواند بینش های ارزشمندی در مورد رفتار، ترجیحات و نظرات مشتری ارائه دهد. سازمان‌های بورس اوراق بهادار می‌توانند داده‌های شبکه های اجتماعی را برای درک جمعیت‌شناسی، علایق و الگوهای معاملاتی سرمایه‌گذاران تجزیه و تحلیل کنند. از این اطلاعات می توان برای سفارشی سازی خدمات، توسعه کمپین های بازاریابی هدفمند و بهبود تجربه مشتری استفاده کرد.

نمونه هایی از پروژه های رصد فضای مجازی و پایش شبکه های اجتماعی توسط سازمان های بورس اوراق بهادار در کشورهای مختلف عبارتند از:

 

بورس اوراق بهادار نیویورک (NYSE):

NYSE پایش شبکه های اجتماعی را برای نظارت بر بحث ها و فعالیت های مربوط به شرکت های بورسی اجرا کرده است. سیستم نظارت بر پست‌های شبکه های اجتماعی، مقالات خبری و سایر منابع آنلاین را تجزیه و تحلیل می‌کند تا دستکاری احتمالی بازار یا نقض مقررات تجارت را تشخیص دهد.

بورس نیویورک (NYSE) یکی از قدیمی ترین و بزرگترین بورس های جهان است. در 8 مارس 1817 تاسیس شد و بیش از 200 سال قدمت دارد. NYSE در وال استریت در شهر نیویورک واقع شده است و توسط بورس بین قاره ای (ICE) اداره می شود.

معاملات در NYSE می تواند از طریق روش های مختلفی انجام شود، از جمله معاملات کف سنتی (جایی که معامله گران به صورت فیزیکی در طبقه معاملات جمع می شوند) و پلت فرم های معاملات الکترونیکی. خریداران و فروشندگان سفارشات خود را به کارگزارانی ارسال می کنند که معاملات را از طرف آنها انجام می دهند. صرافی با تطبیق سفارشات خرید و فروش با بهترین قیمت های موجود، تجارت منصفانه و منظم را تضمین می کند.

شایان ذکر است که بورس نیویورک در طول سال‌ها دستخوش پیشرفت‌های فن‌آوری قابل‌توجهی شده است و اکثر معاملات در حال حاضر به‌جای انجام معاملات فیزیکی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. لذا رصد و پایش هوشمند شبکه های اجتماعی از نیازهای ضروری و الزامات بورس اوراق بهادار نیویورک محسوب می‌شود.

 

سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی (FINRA):

FINRA، یک سازمان خصوصی است که بر شرکت‌های کارگزاری در ایالات متحده نظارت می‌کند، ابتکاراتی را برای نظارت بر پلتفرم‌های شبکه های اجتماعی از نظر نقض قوانین راه‌اندازی کرده است. آنها از سامانه های رصد هوشمند فضای مجازی برای شناسایی شیوه های فروش نامناسب، تبلیغات گمراه کننده و سایر تخلفات توسط کارگزاران بورسی استفاده می کنند.

 

هیئت بورس و اوراق بهادار هند (SEBI):

SEBI آیین نامه الزام رصد فضای مجازی را معرفی کرده است که شرکت های بورسی را ملزم می کند تا شبکه های اجتماعی را برای هرگونه اطلاعاتی که ممکن است بر قیمت سهام آنها تأثیر اساسی بگذارد نظارت کنند. انتظار می رود شرکت ها به سرعت چنین اطلاعاتی را برای اطمینان از عدالت و شفافیت در بازار سهام افشا کنند.

 

کمیسیون اوراق بهادار و سرمایه گذاری استرالیا (ASIC):

ASIC پروژه هایی را برای رصد فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای فعالیت های مرتبط با بازار انجام داده است، از جمله شناسایی دستکاری بازار و معاملات نهانی. آنها با بهره‌گیری از سامانه رصد هوشمند فضای مجازی و از تجزیه و تحلیل پیشرفته و تکنیک های یادگیری ماشینی برای شناسایی الگوها و رفتارهای مشکوک استفاده می کنند.

 

این مثال ها نشان می دهد که چگونه سازمان های بورس به اهمیت نظارت و رصد فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای اطمینان از یکپارچگی بازار، محافظت از سرمایه گذاران و تصمیم گیری آگاهانه پی می برند.

سازمان بورس و اوراق بهادار ایران نیز پروژه‌ی رصد هوشمند فضای مجازی توسط نمادها و ناشران بورسی را در دستور کار قرار داده است. بر اساس الزامات پروژه‌ی رصد هوشمند فضای مجازی سازمان بورس، تمامی نمادهای بورسی و ناشران بورسی باید با استفاده از سامانه‌های پایش و رصد فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، تمامی مطالب و محتوای مرتبط با نماد بورسی خود را در پلتفرم‌ها و فضای رسانه‌ای رصد کنند.

تمامی شایعات مرتبط با افزایش سرمایه یا افشای صورت‌های مالی باید به صورت هوشمند در فضای مجازی رصد شود تا زمینه تخلف و کلاهبرداری در خرید و فروش سهام تا حدود زیادی از بین برود.

کارگروه رصد فضای مجازی در سازمان بورس و اوراق بهادار ایرانبا این منظور ایجاد شده است که بر عملکرد نمادها و شرکت‌های بورسی در زمینه رصد فضای مجازی بازار سرمایه نظارت کند و ناشران بورسی باید گزارشات رصد فضای مجازی را در اختیار این کارگروه قرار دهند.

کارگروه رصد هوشمند فضای مجازی سازمان بورس بنا به گزارش مسئولین سازمان، در حال انجام ماموریت خود بوده و با سازماندهی نمادهای بورسی و ناشران بورس و الزام آن‌ها به بهره‌مندی از سامانه رصد فضای مجازی، در صدد کشف تخلفات و تقلب در بستر شبکه های اجتماعی و مرتبط با بازار سرمایه است.

در سال‌های اخیر تخلفات گسترده‌ای پیرامون نمادهای بورسی و در بستر شبکه های اجتماعی رخ داده است، از جمله انتشار سیگنال‌های خرید و فروش سهام، افشای اطلاعات با اهمیت و سایر رانت‌های اطلاعاتی که در نهایت منجر به معاملات مشکوک و رانتی در بازار سهام شده‌اند، لذا ضرورت نظارت و رصد فضای مجازی در بازار سرمایه بیش‌تر از پیش برای سازمان بورس و ناشران بورسی، احساس می‌شود.

سامانه هشتگ به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین ابزارهای رصد و پایش شبکه های اجتماعی و تحلیل فضای مجازی، با رونمایی از سامانه‌ی اختصاصی رصد فضای مجازی در بورس و بازار سرمایه، خدمات تخصصی را در این حوزه به شرکت‌های بورسی و فعالان بازار سرمایه ارائه می‌دهد.

هشتگ با انجام کارهای تحقیقاتی و بهره‌مندی از هوش مصنوعی توانسته است سامانه‌ی هوشمند رصد فضای مجازی ویژه بورس و بازار سرمایه را راه‌اندازی کند که با جمع‌‌آوری دیتا و تحلیل و طبقه‌بندی داده‌های بازار سرمایه و همچنین با شناسایی افراد و رسانه‌های تاثیرگذار در حوزه‌ی بورس، خدماتی را به شرکت‌ها و نمادهای بورسی ارائه می‌دهد که نیازهای شرکت‌های بورسی در رابطه با الزامات سازمان بورس در پروژه‌ی رصد فضای مجازی توسط ناشران بورسی را به صورت کامل برطرف کند.

هرکدام از نمادها و ناشران بورسی که بخواهند ماموریت رصد فضای مجازی در بازار سرمایه را آغاز کنند، در ابتدا به یک ابزار هوشمند رصد و تحلیل فضای مجازی ویژه‌ی بورس و بازار سرمایه نیاز خواهد داشت.

 سامانه هشتگ در پی سالها فعالیت تخصصی در بازار سرمایه، توانسته ‌است محصول اختصاصی خود برای رصد فضای مجازی در بازار سرمایه را در اختیار ناشران بورسی و فعالین بازار سرمایه قرار دهد.